Marjan Rintel is sinds 1 juli 2024 twee jaar CEO van KLM. Een turbulente post-covid periode met een dagelijkse stroom aan een niet altijd even redelijk (politiek) debat. Ondertussen gaat het werk door voor een betere en meer duurzame toekomst van de luchtvaart. Business Traveller sprak eind juni de topvrouw op de IATA-conferentie in Dubai.
U bent twee jaar geleden als CEO begonnen. Hoe kijkt u terug op deze eerste periode?
‘Het was natuurlijk nog steeds wel een rollercoaster de afgelopen twee jaar. Met de periode na covid, en de aankondiging van de krimp. En dat dossier loopt natuurlijk nog steeds. Het ging van herstellen van na-covid, inhalen en het weer op orde krijgen van de capaciteit. De afgelopen weken, maanden en met name ook de meivakantie zijn prima verlopen. En wat natuurlijk heel goed is, dat blijkt dat vliegen toekomst heeft. Mensen willen gewoon weer vliegen, ze gaan op reis.’
Wat zijn de uitdagingen?
‘De capaciteit. Simpelweg omdat er heel veel vliegtuigen zijn besteld, en die niet zomaar meteen geleverd kunnen worden. En we hebben natuurlijk in de supply chain nog echt nog wel problemen, waarvan ik vermoed dat die echt de komende jaren nog wel zullen spelen.’
Wat betreft de laatste voorgestelde plannen vanuit de overheid? Uw reactie.
‘De reactie is eigenlijk tweeledig. We zien nu gelukkig wel dat er een aantal elementen die wij voorheen hebben genoemd, opgenomen worden. Er wordt naar de vloot gekeken. Het gebruik van stillere vliegtuigen in de nacht, opnieuw vliegtuigen met te veel uitstoot…Er is kennelijk dus wel een opening in de discussie, waarbij een aantal elementen die wij hebben genoemd, meegenomen worden. Aan de andere kant, een vliegtuig kopen, dat is niet een kroketje uit de muur halen. We hebben de nieuwe Airbus A350 gekocht. Maar die komt, en dat is natuurlijk ook allang bekend bij de overheid, pas eind 2026. Je kunt niet een jaar de winkel dicht doen en dan weer opendoen, want dan heb je geen winkel meer. Ik vind het disproportioneel als je dat niet meeneemt in het verhaal. Ik kijk natuurlijk ook naar de landen om ons heen en die nemen vlootvernieuwing wél integraal mee als onderdeel van geluidsreductie. En we zien dat toch steeds niet volledig terug in de plannen die er nu liggen.’
Welk dringend advies zou u de nieuwe overheid willen meegeven?
‘We moeten een toekomstplan maken waar we ons aan vast kunnen houden. Dat roepen we natuurlijk al een tijdje, maar we hebben een betrouwbare partner nodig. Samen maken wij Nederland. En daar hoort vestigingsklimaat bij, daar hoort een airline bij en er horen bedrijven bij die zich willen vestigen in Nederland.’
Enerzijds lijkt luchtvaart in de publieke opinie in het verdomhoekje te zitten, anderzijds is de vraag naar vliegtickets enorm. Wat is toch die discrepantie in Nederland?
‘Dat vind ik ook heel apart. Als je nou kijkt naar dat imagoprobleem: ik heb nota bene een publiekelijk interview gegeven aan de Universiteit van Amsterdam, waarbij je weet dat zoiets best voor een kritisch publiek kan zijn. Maar mensen stonden in de rij om op de foto te gaan en te vragen hoe ze konden solliciteren. En we hebben ook opnieuw kunnen lezen dat we een van de vier meest aantrekkelijke werkgevers zijn. Maar je ziet het ook rondom SAF (Sustainable Aviation Fuel, red). Wij kopen als AF/KLM 16% van de wereldwijde SAF. Maar als je kijkt hoeveel mensen daadwerkelijk SAF vrijwillig bijkopen, is dat maar heel beperkt. Dat geldt natuurlijk ook voor andere duurzame producten die niet bij onze sector horen. Of het nu gaat over kleding of over bepaalde producten in de supermarkt. Ben je nou wel of niet bereid om je gewoontes aan te passen?’
Misschien geeft de media het daadwerkelijke gedrag van de consument niet goed weer.
‘Je ziet natuurlijk wel vaker, ook niet nieuw, dat slecht nieuws natuurlijk beter verkoopt dan goed nieuws. Wij blijven zeggen dat we onze verantwoordelijkheid nemen. We willen snelle verduurzaming, en we nemen heel veel maatregelen om dat te bereiken, ook binnen KLM zelf.’
Voelt u zich dan eerder Don Quijote die tegen de molens vecht, of bent u inmiddels meer hoopvol gestemd?
‘Ik heb wel het idee dat het besef wat beter doordringt. Dat komt natuurlijk omdat niet alleen de luchtvaart, maar ook het Nederlandse bedrijfsleven, aan de bel heeft getrokken.’
Atilay Uslu, oprichter van Corendon, heeft laatst geopperd alle vluchten tot 500 kilometer maar af te schaffen. Wat vindt u van dat idee?
‘Ik heb net met de minister, ProRail, NS, en Schiphol aan tafel gezeten, omdat ik ook van mening ben dat je het treinreizen moet bevorderen. Maar wel daar waar het kan. Alleen moet de overheid dan wel eerst investeren in infrastructuur. En moeten we afspraken maken met elkaar over de afstemming, de dienstregelingen en de aansluitingen. En hoe je het makkelijk maakt; de passagier moet gemakkelijk de koffer mee kunnen nemen en kunnen overstappen. Maar op dit moment is infrastructuur nog niet optimaal. Je kunt vluchten tot 500 km afschaffen, maar als je niet op je bestemming kan komen, dan heb je niks opgelost. Dan moet iedereen in zijn auto op weg.’
Maar de trein is anno 2024 grotendeels toch nog geen concurrerend product? Ik stel: het gaat binnen vijf tot tien jaar ook niet lukken om dat op orde te krijgen.
‘Zeker niet. Als je daarvoor infrastructuur moet neerleggen, ben je minimaal twee keer langer bezig. We zijn nu natuurlijk wel in gesprek met een aantal partijen om te onderzoeken hoe we een aantal bestemmingen in Duitsland, Brussel en Parijs echt nog beter neerzetten. Dus ik denk dat er echt nog wel stappen te zetten zijn, alleen alles stopzetten tot 500 kilometer is niet helemaal realistisch. Die infrastructuur ligt er gewoon niet.’
Een veelgehoorde opmerking: ‘Het vliegticket wordt te duur voor de ‘gewone’ Nederlander.’ Wat is uw reactie daarop?
We moeten realistisch zijn: vliegen wordt echt veel duurder. En ik hoor helaas te vaak dat we ‘wel eens een keer belasting moeten gaan betalen’. Laten we realistisch zijn en kijk naar de hoeveelheid belasting die nu al op een vliegticket zit. En er komt vanuit de EU nog meer aan dat uiteindelijk ook betaald moet worden. Dus vliegen wordt inderdaad duurder. Onze ambitie is natuurlijk het product betaalbaar te houden, wat al heel lastig is in de context waar we ons aan gecommitteerd hebben. Ik vind het ook te makkelijk om te zeggen dat mensen die op vakantie willen, dan vanaf airports over de grens moeten vliegen. Dat zou natuurlijk zonde zijn.’
Hoe verloopt de samenwerking met partner Air France, en kan KLM zijn ei kwijt als het gaat om de belangen van KLM?
‘Zo, dat is wel een heel oud onderwerp. Volgens mij is onze focus echt gericht op hoe we onze groep verder kunnen versterken. Dat kun je alleen maar doen door samen te werken, en ook alleen maar door naar buiten te kijken. Naar onze concurrenten. Hoe doen die het? Hoe kunnen wij concurrerend zijn? Wat hebben we nodig in die consolidatie? En dat doen we vanuit volledige samenwerking. Want ik denk altijd: we hebben allemaal een belang om de groep zo sterk mogelijk te maken.’
Zijn er nog plekken op de wereldkaart waar KLM graag heen zou willen?
‘Mijn grootste opgave op dit moment is het vergroten van de capaciteit van KLM. We zitten nog steeds niet op 100% op long-haul-routes. Onder andere nog vanwege de inhaalslag om de juiste hoeveelheid piloten binnen te krijgen, die ingewikkeld blijkt. Gelukkig is er erg veel animo voor het beroep van piloot, het is een heel aantrekkelijk vak. Dus we kunnen de kandidaten wel vinden, maar we moeten ze natuurlijk ook trainen en dat duurt even. Daarnaast hebben we nog met een hele omscholingsopgave te maken voor de nieuwe Airbus-toestellen. Op die inhaalslag wil ik me eerst focussen. Als we dat doen, kunnen we weer richting de bestemmingen waarop we graag willen vliegen.’
KLM heeft onlangs met 30 andere stakeholders uit de reisindustrie 10 commitments opgesteld. Hoe gaat dat concreet verder?
‘Dat was natuurlijk in eerste instantie bedoeld om aan de overheid te laten zien dat wij als sector willen samenwerken. Natuurlijk zijn we het niet allemaal op alle punten met elkaar eens, maar we gaan wel met z’n allen voor de verduurzaming van de luchtvaart. En daarover willen we graag in gesprek met de overheid, om te zorgen dat het in de plannen komt en we weer verder gaan. Dus ik denk dat we eerst moeten wachten totdat we een nieuw kabinet hebben, om het dan voort te zetten.’
Pieter van Oord is net begonnen als CEO van Schiphol. Wat staat er bovenaan de agenda om met hem te bespreken?
‘Ik ken Pieter als een heel sympathiek, professioneel en vakbekwaam persoon.
Ik denk dat we allereerst naar de toekomst moeten kijken. Laten we nou eens samen onderzoeken hoe we tegen de luchtvaart over 10, 20 of 30 jaar aankijken. Ik zou ook graag samen met hem willen bouwen aan onze samenwerking. Want daarover hoor je vanuit overal in de wereld: ‘Wat zijn jullie nou eigenlijk aan het doen in Nederland? Juist Schiphol en KLM hebben historisch gezien zoveel neergezet in dat ‘kleine’ landje Nederland.’ Die samenwerking en prestaties zijn voor velen zo’n voorbeeld geweest, en nog steeds. Het zou mooi zijn als we daar weer naartoe kunnen. Dat we opnieuw voorloper kunnen zijn op een aantal terreinen, en mensen daar weer trots op kunnen zijn.’
Zoals je eerder al noemde is KLM uitgeroepen tot een van de meest aantrekkelijke werkgevers van Nederland. Hoe doe je dat?
‘Ik denk dat dat met een aantal elementen te maken heeft. Ten eerste simpelweg met het product dat we hebben: vliegen heeft toekomst, en mensen willen gewoon graag op reis. Maar ook die Nederlandse touch die we hebben. Die memorabele ervaringen die we dan toch weten over te brengen. Vanuit al die KLM-medewerkers die zich dag en nacht, al die jaren lang, inzetten voor KLM. Met een glimlach, service en soms een grap. Dat is natuurlijk toch wat zo ontzettend wordt gewaardeerd. En we blijven ons inzetten voor verduurzaming, door innovatief te zijn en te blijven. Dit zijn denk ik toch elementen die ook de jongeren aanspreken, hè. (Lachend): Ja, sorry, ik begin er zelf ook weer helemaal enthousiast over te worden. Binnen KLM is het zo veelzijdig en er is zo veel mogelijk voor een mooie carrière, op welke afdeling dan ook.’
Tot slot, jullie crew mag sinds kort op trendy sneakers de wereld rond. Hoe lopen ze?
‘Dat kan ik je uit persoonlijke ervaring vertellen, want ik heb ze zelf ook. Ik heb er een jaar geleden al mee op mogen proefdraaien tijdens de Sustainable Flight Challenge naar Los Angeles. Nou, super! Ik krijg nu zelfs van pursers een bedankje met foto van een reis naar Kaapstad, waarbij ze laten weten hoeveel vermoeidheid het scheelt. En dat is natuurlijk ook belangrijk: het welzijn van de KLM’ers. Met zoiets simpels als sneakers. Dan denk ik: hartstikke goed, graag gedaan…’
